Η αρχή του τέλους
Το πολυαναμενόμενο διάγγελμα Μουμπάρακ σηματοδοτεί την αρχή του τέλος της πολύχρονης απολυταρχικής ηγεμονίας του, αλλά το χθεσινοβραδυνό διάγγελμα που έδωσε ο Μπάρακ Ομπάμα από την Ουάσινκγτον οριοθετεί χρονικά την αρχή του τέλους για τον Αιγύπτιο «δικτάτορα» νωρίτερα μάλλον απ’ ότι είχε ο τελευταίος προαποφασίσει. Παρότι οι εκτιμήσεις λένε ότι είναι θέμα χρόνου το πρόσωπο των ημερών να ανήκει στο παρελθόν της νεότερης αιγυπτιακής ιστορίας συντομότερα από τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ίσως και μέχρι το τέλος της βδομάδας κατά ορισμένους «έγκυρα ενημερωμένους» αναλυτές, ένα είναι βέβαιο. Ότι, εσχάτως, η επιθετικά και παρεμβατικά ενεργότερη, σε σχέση με την προηγούμενη βδομάδα, στάση του Λευκού Οίκου έναντι της αιγυπτιακής πολιτικής κρίσης, δίνει το σήμα για να καθαρίσει το παιχνίδι μία ώρα αρχύτερα.
Οι Αμερικανοί χρειάστηκαν μερικά 24ωρα για να συνειδητοποιήσουν ότι η λαϊκή οργή εναντίον του Μουμπάρακ δεν είναι μπόρα που αργά ή γρήγορα θα περάσει, αλλά ενδέχεται να προκαλέσει χιονοστιβάδα ανατροπών στις εύθραυστες ισορροπίες της Μέσης Ανατολής πλήττοντας καίρια την ασφάλεια και την διατήρηση των αμερικανικών συμφερόντων στην περιοχή. Η πίεση του Ισραήλ στην Αμερική να μην αφήσει έκθετο τον Μουμπάρακ αλλά και οι στενές συμμαχικές και στρατιωτικές σχέσεις που είχε χτίσει η ίδια τα τελευταία τριάντα χρόνια με το καθεστώς του Αιγύπτιου ηγέτη, ήταν δύο μόνο από τους πολλούς λόγους που ο Λευκός Οίκος θα απευχόταν να εξελιχθούν τα πράγματα εδώ που έχουν φθάσει σήμερα. Και σε αυτό το σημείο, το πολιτικό ένστικτο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής της επιβάλλει να ακολουθήσει αυτό που είχε πει κάποτε ο Αμερικανός Υπουργός εξωτερικών επί προεδρίας Νίξον, Χένρυ Κίσινγκερ. Ότι δηλαδή «σε μία κρίση η πιο τολμηρή επιλογή είναι συχνά η πιο ασφαλής». Ο Μπάρακ Ομπάμα άδειασε ανοιχτά χθες, με διάγγελμά του, το Μουμπάρακ ζητώντας του στην ουσία να την κάνει μία ώρα αρχύτερα καθώς οι εξελίξεις δε μπορούν να περιμένουν μέχρι το Σεπτέμβρη. Πρακτικά όμως ο Αμερικανός Πρόεδρος έκανε την επιλογή κάθως ξέρει ότι σε διαφορετική περίπτωση αυτά που έχει να χάσει είναι πολλά περισσότερα. Αν δεν το έκανε αυτό, Αμερικανοί διπλωμάτες προέβλεπαν ότι η κλιμακούμενη οργή στους δρόμους τους Καΐρου, και άλλων χωρών όπως της Ιορδανίας, της Υεμένης, της Τυνησίας και της Αλγερίας θα συμπαρέσυρε και τις ΗΠΑ. Ο Λευκός Οίκος ζει με τον φόβο ότι όσο παρατείνεται η κρίση, το κενό που αυτή δημιουργεί σε πολλαπλά επίπεδα επιρροής, υπάρχει κίνδυνος να επιχειρήσει να το καλύψει το Ιράν, και αυτό το γεγονός από μόνο του θα ήταν αρκετό να αναζωπυρώσει τη φωτιά των πολεμικών σχέσεων που έχει με το Ισραήλ.
Δεν χρειάζεται πολλά πράγματα να πει κανείς για τη σημασία που έχει η Αίγυπτος για τα γεώ-πολιτικά/στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ. Το τελευταίο πράγμα που θα ήθελαν είναι η επόμενη μέρα που διαφαίνεται ότι αργά ή γρήγορα θα ανατείλει στη χώρα να βρει την Αμερική στην απέναντι όχθη του όποιου καθεστώτος θα προκύψει. Και αυτό το καθεστώς δε πρόκειται να είναι της επιρροής του μέχρι σήμερα Αιγύπτιου ηγέτη. Αυτήν τη μακροχρόνια φιλία και εταιρική συνεργασία που είχε οικοδομήσει μαζί, η Αμερική δεν έχει άλλη επιλογή από το να την γκρεμίσει ούτως ώστε να έχει διασφαλισμένο ότι στα θεμέλια της νέα εποχής θα έχει και η ίδια ρόλο και λόγο. Στα πλάνα των επιδιώξεων των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή για την Ισραηλινοπαλαιστινιακής ειρήνης, την αναχαίτιση της επέκτασης της σφαίρας επιρροής και των πυρηνικών φιλοδοξιών του Ιράν, τον πόλεμο κατά της τρομοκρατίας, η Αίγυπτος είναι κομβικής σημασίας. Και τώρα η Αμερική, που όλα αυτά τα χρόνια έβαζε στην άκρη τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ανάγκη επέκτασης των πολιτικών ελευθεριών για τους Αιγύπτιους σιγοντάροντας διακριτικά αλλά ουσιαστικά τη διαιώνιση του δικτατορικού καθεστώτος Μουμπάρακ, έρχεται να ανασύρει από τα συρτάρια του Λευκού Οίκου ξανά τις έννοιες της ελευθερίας για να τελειώσει αυτό το καθεστώς μια ώρα νωρίτερα από τη στιγμή που δε μπορεί να διασωθεί από μόνο του. Είναι ένα έξυπνο παιχνίδι που οι ΗΠΑ για να μάθουν να το παίζουν με τόσο διπλωματικά έξυπνο τρόπο, χρειάστηκε να καεί η «γούνα» τους ουκ ολίγες φορές. Η ιστορία για ακόμα μία φορά αποδεικνύεται ο μεγαλύτερος δάσκαλος για την Αμερική του Μπάρακ Ομπάμα που μαθαίνει σιγά- σιγά να ψυχαναλεί τον εαυτό της. Και η ιστορία έχει δύο όψεις. Η Αμερική πέτυχε να οικοδομήσει μία σχέση εμπιστοσύνης με τις Φιλιππίνες γιατί προνόησε και στήριξε τους ανθρώπους αυτής της χώρας όταν οι ίδιοι έδειξαν στον Φερνάντο Μάρκος το 1986 την πόρτα της εξόδου από την εξουσία και την πατρίδα του, μετά από δεκαετή και πλέον υπομονή που επέδειξαν στο αντιδημοκρατικό καθεστώς του. Η ίδια Αμερική πλήρωσε πολύ ακριβό το τίμημα να προσκολληθεί με το Σαχή του Ιράν- το ίδιο παράδειγμα επικαλεστήκαμε φευγαλέα σε αντίστοιχη χθεσινή ανάλυση- επί ημερών κυρίως Αμερικανού Προέδρου Κάρτερ την περίοδο 1977- 1979. Αποτέλεσμα ήταν ο εκλεκτός της Αμερικής στο Ιράν να ανατραπεί από την Ιρανική επανάσταση που ακολούθησε και η εγκαθίδρυση του θεοκρατικού συστήματος Χομεϊνί να βρει τις ΗΠΑ σε λάθος στρατόπεδο.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται τώρα στην Αίγυπτο, όπου διαχρονικά οι Αμερικανοί Πρόεδροι- συμπεριλαμβανομένου του Ομπάμα- ανέχτηκαν και τροφοδότησαν με πολιτικό οξυγόνο το καθεστώς Μουμπάρακ για να μπορεί να αναπνέει όλα αυτά τα χρόνια. Οι ίδιοι οι Αμερικανοί αφήνουν το Μουμπάρακ να «πεθάνει» από πολιτική ασφυξία αξιολογώντας- ευτυχώς για τους Αιγύπτιους- τα πράγματα και τις περιστάσεις πέρα από τη Μουμπάρακ εποχή. Οι ΗΠΑ προτιμούν να ακολουθήσουν το ιστορικό παράδειγμα με τις Φιλιππίνες και να συνταυτίσουν τη ρητορική – και κατ’ επέκταση και τα εθνικά τους συμφέροντα- με το τι ζητάει ο Αιγυπτιακός λαός. Στην ιστορία όμως αυτή ας μπούμε όμως και στη θέση του μέχρι σήμερα ηγέτη της Αιγύπτου. Πόσο εύκολο είναι να για ένα πρόσωπο που είναι στο θρόνο, να έρχεται η ώρα που εξαναγκάζεται να αποχωρήσει. Και όχι μόνο αυτό, αλλά και να πρέπει να σχεδιάσει την αποχώρησή του. Δεν υπάρχει τραγικότερο τέλος για την πολιτική φυσιογνωμία ενός- ακόμα και δικτατορικού- ηγέτη.