Πολιτική κρίση με βαθιές ρίζες

Ένα κράτος κυβερνάται από πολιτικούς, η διαχείριση μίας οικονομίας βασίζεται σε πολιτικές αποφάσεις, το ίδιο το μέλλον μας καθορίζεται από τις επιλογές εκείνων που εμείς ως πολίτες αυτής της χώρας εκλέξαμε. Γι’ αυτό και η κρίση που περνάει σήμερα η Ελλάδα, αν και αναμφίβολα είναι μία άνευ προηγουμένου οικονομική κρίση, στην πραγματικότητα είναι μία κρίση που έχει βαθύτατα πολιτικές ρίζες.Είναι μία κρίση πολιτικής αξιοπιστίας, μία κρίση πολιτικής αποτελεσματικότητας, μία κρίση εμπιστοσύνης μεταξύ κοινωνίας και πολιτικού συστήματος. Εν τέλει είναι κατά τη γνώμη μου μία πολύ επικίνδυνη κρίση που απειλεί τη σταθερότητα της ίδιας της Δημοκρατίας μας.

Λύσεις εύκολες δεν υπάρχουν. Υπάρχουν όμως λύσεις της κοινής λογικής. Λύσεις, οι οποίες ποτέ δε θα προχωρήσουν αν πρώτα απ’ όλα όλοι εμείς δεν αποφασίσουμε να τις επιβάλλουμε. Και, αυτή τη στιγμή, η ελληνική κοινωνία επέβαλε μία τέτοια λύση. Είναι η λύση της πολιτικής συνεννόησης, της συνεργασίας και της συναίνεσης μεταξύ των δύο μεγαλύτερων πολιτικών δυνάμεων του τόπου.Αυτό το εγχείρημα από μόνο του δημιουργεί πολύ υψηλές προσδοκίες. Όχι μόνο στους εταίρους μας στο εξωτερικό, που ελπίζουν ότι η χώρα θα πάψει να κλυδωνίζεται από την παρατεταμένη πολιτική αστάθεια που επιτείνει το ευρύτερο οικονομικό κλίμα διεθνώς.

Κυρίως όμως δημιουργεί υψηλές προσδοκίες και στο εσωτερικό της Ελλάδας για το τέλος μίας εποχής και την αρχή μίας νέας στην οποία οι στείρες πολιτικές αντιπαραθέσεις, οι ιδεολογικές προκαταλήψεις, τα κομματικά παιχνίδια δεν έχουν θέση. Είναι μία εξέλιξη που από μόνη της συνιστά ένα πολύ θετικό βήμα.  Το οποίο όμως από μόνο του δεν αρκεί. Χρειάζονται να γίνουν πολλά περισσότερα ώστε το νέο κεφάλαιο που άνοιξε στην πολιτική ιστορία του τόπου να μην έχει μόνο αρχή αλλά να έχει και συνέχεια.

Η χώρα βρίσκεται αυτή τη στιγμή αντιμέτωπη με ένα νέο κίνδυνο εθνικής καταστροφής, στον 21ου αιώνα, που θα συνεπάγεται μία πιθανή ανεξέλεγκτη χρεοκοπία της χώρας, μία πιθανή έξοδός της από το ευρώ και την μελλοντική ευρωπαϊκή και διεθνή της απομόνωσή της για πολλές δεκαετίες. Πολλοί, όλους αυτούς τους μήνες, αναλύοντας την πολιτική κρίση στην Ελλάδα έχουν κατ’ επανάληψη ισχυριστεί ότι για τη σημερινή δραματική κατάσταση της χώρας μας φταίνε οι πολιτικοί που έκλεψαν και η κακοδιαχείριση που έκαναν διεφθαρμένες κυβερνήσεις που βρίσκονταν στο τιμόνι του τόπο τις τελευταίες δεκαετίες.

Το πολιτικό πρόβλημα στην Ελλάδα είναι πολύ βαθύτερο και δεν περιορίζεται μόνο σε ένα πρωτόγνωρο καθεστώς πολιτικής ατιμωρησίας που μέχρι σήμερα είναι εδραιωμένο στη χώρα μας. Εστιάζεται κατά βάσιν σε δύο πολύ ουσιαστικά ζητήματα. Το πρώτο είναι η έλλειψη πολιτικής συναίνεσης και συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων στην Ελλάδα πάνω στα μείζονα και τα σημαντικά. Αυτό που δεν μπόρεσαν τα πολιτικά κόμματα και οι πολιτικοί στην χώρα μας να αντιληφθούν όσο γρήγορα θα έπρεπε είναι ότι το “μέλλον δεν είναι πια το ίδιο, όπως προβλέπαμε ότι θα ήταν”. Ζούμε σε μία εποχή αλλαγών, που χρειάζονται ευρύτερες κοινωνικές συναινέσεις που δε διασφαλίζονται πλέον από μεμονωμένες πολιτικές δυνάμεις. Σε μία εποχή ταχύτατων οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων, οι προκλήσεις του αύριο δεν είναι ίδιες με εκείνες του χθες. Αν χθες οι συνταγές επίλυσης των προβλημάτων υπαγορεύονταν από τις ιδεολογίες της αριστεράς ή της δεξιάς, του σοσιαλισμού ή του νεοφιλελευθερισμού, σήμερα τα σύνθετα προβλήματα απαιτούν κάτι παραπάνω από σύνθετες λύσεις. Χρειάζονται πολιτικούς ικανούς, με τους ορίζοντές τους ανοιχτούς, χωρίς δογματισμούς και προκαταλήψεις, αποφασισμένους να θυσιάσουν το προσωπικό και κομματικό τους συμφέρον προς χάριν του εθνικού. Πράγμα που στην Ελλάδα το έχουμε, δυστυχώς, δει ελάχιστες φορές να συμβαίνει.

Σε δεύτερο επίπεδο, το πρόβλημα της πολιτικής ζωής στον τόπο μας, εδώ και δεκαετίες, είναι ότι παραμένει εγκλωβισμένη στη λογική του νεποτισμού. Νέοι, ικανοί και επαγγελματικά επιτυχημένοι άνθρωποι δεν μπορούν ή δεν θέλουν πλέον να εμπλακούν με την πολιτική στην Ελλάδα. Και αυτό γιατί γνωρίζουν ότι το ελληνικό πολιτικό σύστημα έχει μετατραπεί σε ένα κλειστό λόμπι ανθρώπων υπηρετώντας είτε τα συμφέροντα των πολιτικών οικογενειών τους είτα συμφέροντα των ίδιων αφού τις περισσότερες φορές πολλοί από αυτούς βλέπουν την πολιτική ως έναν τρόπο εύκολου πλουτισμού. Όσο τα ίδια τα πολιτικά κόμματα δεν είναι έτοιμα να κάνουν τις απαιτούμενες τομές εκσυγχρονισμού τους προσελκύοντας τους κοινωνικά άξιους και όχι τους κομματικά εκλεκτούς, τόσο το πολιτικό σύστημα της χώρας θα βυθίζεται όλο και πιο βαθιά στην υπάρχουσα κρίση αξιοπιστίας.

Η πολιτική κρίση όμως δεν μαστίζει όμως μόνο την Ελλάδα. Αλλά υπερβαίνει τα εθνικά μας σύνορα και εκτείνεται σε ευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Ας δούμε όμως  μία ευρύτερη εικόνα. Και αυτή η ευρύτερη εικόνα δείχνει ότι η παρούσα οικονομική κρίση σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο θα πυροδοτήσει ακόμα μεγαλύτερες κοινωνικές αντιδράσεις απρόβλεπτης έντασης και δυναμικής. Ήδη δείγματα αυτών των αντιδράσεων είδαμε να εκδηλώνονται σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, αλλά ακόμα και εδώ στην Αμερική με το κίνημα “occupy wall street”. Μπορεί τα αιτήματά τους να είναι ετερόκλητα ή ακόμα και αντικρουόμενα, ένα είναι βέβαιο. Ότι οι πολίτες από τη μία έως την άλλη άκρη του Ατλαντικού νιώθουν ότι υποεκπροσωπούνται, ότι οι πολιτικοί ηγέτες και τα πολιτικά συστήματα των σύγχρονων Κοινοβουλευτικών Δημοκρατιών έχουν καταλήξει να είναι υπόλογοι όχι στους πολίτες αλλά σε οικονομικές εξουσίες παγκοσμίως που πλέον βλέπουμε να ανεβοκατεβάζουν κυβερνήσεις, να υποδεικνύουν πολιτικές, ή ακόμα και να εκβιάζουν για αποφάσεις που δεν είναι πάντα προς το συμφέρον των πολλών, δηλαδή του λαού. H ελληνική πολιτική κρίση εντάσσεται σε ένα ευρύτερο πεδίο σύγκρουσης μεταξύ πολιτικής και κοινωνικής εξουσίας, που- μεταξύ άλλων- απαιτεί να επαναπροσδιορίσουμε και το περιεχόμενο και τις λειτουργίες αλλά και την υπόσταση της σύγχρονης Δημοκρατίας.

Σε μία από τις ομιλίες του, ο πρώην Αμερικανός Πρόεδρος John Kennedy είχε πει ότι “το μέλλον δεν είναι δώρο, αλλά κατάκτηση”. Και για να το κατακτήσουμε δεν αρκεί μόνο να το περιγράφουμε ή να ελπίζουμε γι’ αυτό. Χρειάζεται κάτι παραπάνω. Και αυτό το “κάτι παραπάνω” για την Ελλάδα δεν πρόκειται να έρθει από κανέναν που έχει επενδύσει στο παρελθόν. Είναι υποχρέωση αλλά και ευθύνη της νέας γενιάς Ελλήνων, είτε εντός είτε εκτός χώρας, να πιστέψει ότι η αλλαγή δε συντελείται με καθιστικές διαμαρτυρίες ή δείχνοντας με το δάχτυλο ποίος ευθύνεται για τα λάθη του παρελθόντος. Η πραγματική αλλαγή συντελείται με τη δημιορυγική συνένωση δυνάμεων και προσπαθειών.

 Άλλωστε για να αλλάξει η Ελλάδα δε χρειάζονται πολλά πράγματα. Σε ένα από τα ποιήματά του, ο Οδυσσέας Ελύτης είχε γράψει ότι “εάν αποσυνθέσεις την Ελλάδα, στο τέλος θα δεις να σου απομένουν μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι. Που σημαίνει: με άλλα τόσα την ξαναφτιάχνεις”.